KURS 100-lecie „Zwrotnicy”

Instrukcja zapisu na kurs

Instrukcja zapisu na kurs

Opis kursu

Zajęcia będą współprowadzone przez badaczy z kilku ośrodków naukowych i mają na celu połączenie różnych perspektyw badawczych w odniesieniu do poetyki awangardowej . 100-lecie "Zwrotnicy" przypadające na ten rok skłania do pytań nie tylko o estetykę pierwszej awangardy, lecz także o jej kontynuacje, nośność i znaczenie w polskiej kulturze. Będą analizowane wybrane teksty awangardowe w pięciu głównych blokach problemowych:

(1) Ekonomia,

(2) Miejskość,

(3) Słowo, obraz, dźwięk,

(4) Materialność,

(5) Maszyny filmowe i techniki poetyckie (film niemy).

Blok 1. Dr Jakub Skurtys (UWr), Ekonomia

Blok otwierający zajęcia poświęcone „Zwrotnicy” (a szerzej – tekstom pierwszej awangardy) skupi się na kwestiach ekonomicznych, choć niekoniecznie rozumianych dosłownie: jako materialne warunki funkcjonowania awangardowych artystów w czasach powojennego kryzysu czy ich stosunek do tradycji i szkół ekonomicznych oraz głównych sporów epoki. Interesować nas będzie przede wszystkim literacka ekonomia symboliczna – pytania o status znaku i fantazje związane z jego wartością, wyobrażone źródła energii „Zwrotnicowych” tekstów oraz „inwazja czynnika ekonomicznego” w ówczesne metafory poetologiczne.

Blok 2. Dr hab. Agnieszka Karpowicz, prof. UW, Miejskość

Moduł będzie dotyczył doświadczenia miejskiego pierwszej awangardy. Za sztandarowy dla niej tekst uznaje się esej Miasto. Masa. Maszyna Tadeusza Peipera, opublikowany w jednym z numerów “Zwrotnicy”. Będzie on stanowił punkt wyjścia do refleksji na temat wyobraźni przestrzennej i ekologicznej awangardy rekonstruowanej zarówno na podstawie tekstów programowych, jak i poezji czy sztuk plastycznych (głównie konstruktywizm i funkcjonalizm). Skupimy się nie tyle na urbanistycznych projektach i utopiach awangardowych, ile na ich materialno-ekonomiczno-gospodarczym podłożu oraz leżących u ich podstaw diagnozach kryzysu kultury miejskiej (miasto jako przestrzeń kryzysu ekologicznego, ekonomicznego i nierówności społecznych). Będziemy też poszukiwać związków poetyki awangardowej z kulturą miejską.

Blok 3. Dr hab. Beata Śniecikowska, prof. IBL PAN, Słowo, obraz, dźwięk

Moduł dotyczyć będzie polisensoryczności tekstów awangardowych. Zajmiemy się zarówno poetyką dźwięku (w szczególności fonostylistyką rozumianą jako nieregularna instrumentacja głoskowa), jak i logowizualnością wybranych polskich utworów eksperymentalnych. Płaszczyzny dźwięku i obrazu są tu często różnorako skorelowane - przeanalizujemy te nieoczywiste relacje. Komparatystycznym kontekstem rozważań będą działania dadaistów i futurystów włoskich i rosyjskich.

Blok 4. Dr hab. Aleksander Wójtowicz, prof. UMCS, Materialność

Moduł poświęcony różnym aspektom materialności tekstów awangardowych. Zaczynając od lektury rękopisów, prześledzimy jaki kształt teksty przybierają przed oraz po publikacji, w jaki sposób ich materialny kształt zdeterminowany jest przez technologie zapisu, kod bibliologiczny, dyskursy estetyczne oraz praktyki wydawnicze. W przypadku rękopisów zwrócimy uwagę także na procesualność tekstu (genetyka tekstu, krytyka genetyczna), zaś w przypadku tekstów opublikowanych na zakres eksperymentów typograficznych oraz wydawniczych.

Blok 5. Prof. dr hab. Joanna Orska (UWr), Maszyny filmowe i techniki poetyckie (film niemy)

Dyskusja będzie dotyczyć gatunku “napisanego scenariusza” (projektu filmowego niemożliwego do realizacji) oraz zjawiska kinepoezji. W trakcie warsztatu interpretacyjnego będziemy przyglądać się eksperymentom artystycznym, jakie na wczesnym etapie podejmowali awangardyści zafascynowani możliwościami stwarzanymi przez nieme kino (przede wszystkim w zakresie montażu).

Przykładowe lektury

G. Bornstein, Jak czytać stronę. Modernizm i materialność tekstu, przeł. J. Sobesto, T. Kunz, „Wielogłos” 2017, nr 1.

J. Brzękowski, Bankructwo profesora Muellera, Warszawa 1932 (fragmenty)

D. Foks (oprac.), Zawrót głowy. Antologia polskich wierszy filmowych, Łódź 2018.

M. Kłosiński, Ekonomia i polityka w polskiej poezji lat dwudziestych, w: Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie, red. P. Rypson, Warszawa 2015.

T. Peiper, Pisma wybrane, oprac. S. Jaworski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979.

M. Perloff, C. Dworkin (eds.), The Sound of Poetry / The Poetry of Sound,, Chicago and London 2009.

E. Ranocchi, Tadeusz Peiper i idea miasta jako dzieła sztuki, “Autoportret” 2018, nr 78.

A.Stern, A. Wat, Nieśmiertelny tom futuryz, Warszawa 1921.

Ch. Wall-Romana, Jean Epstein’s Invention of Cinepoetry w: tegoż, Cinepoetry: Imaginary Cinemas in French Poetry, New York, 2013.

A. Ważyk, Obrachunek, „Droga” 1934, nr 2

A. Wójtowicz, “Żyjemy walcząc z przyrodą”. Pierwsza awangarda i antropocen, “Kultura Współczesna” 2021, nr 1.

Podstawą zaliczenia konwersatorium są:

- obecność na zajęciach,

- aktywność,

- udział w grupowej pracy projektowej (do wyboru bloki 1-5) i krótka prezentacja na zajęciach.

Zajęcia odbywają się on line, z udziałem prowadzących i studentów/studentek z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Czas trwania kursu

30 godz. (zgodnie z kalendarzem UW) - 15 spotkań po 90 min.

Zasady rekrutacji

O udział w kursie mogą się ubiegać studenci studiów I lub II stopnia Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Wymagane dokumenty: zaświadczenie o byciu aktywnym studentem jednego z ww. uniwersytetów.

Zaświadczenie należy załączyć w systemie Internetowej Rekrutacji Kandydatów podczas dokonywania zapisu na studia.

O zakwalifikowaniu decyduje kolejność zgłoszeń.

Limit miejsc

30 osób, w tym:

•   Uniwersytet Wrocławski - 10 miejsc
•   UMCS w Lublinie - 10 miejsc
•   Instytut Kultury Polskiej (IKP) UW - 5 miejsc
•   Wydział Polonistyki UW (spoza IKP) - 5 miejsc.

Ogłoszenie wyników

6.03.2023, godz. 14.00.